بیوگرافی کوکو شانل :از پرورشگاه تا اسطوره طراح های زن و دنیای مد

کوکو شانل از بزرگ ترین طراح های زن جهان مد است. به لطف تاثیر ملموس طرح های لباس وی و در نهایت سبک مد پل پوآرِه، زنان امروزه به جای دامن شلوار به پا می کنند. پیش از این درباره برند مجلل ایتالیایی گوچی و لیوایز، غول جین پوش آمریکایی صحبت کردیم. این بار نوبت به اسطوره ای فرانسوی می رسد. کوکو شانل را چقدر می شناسید؟ چرا او را «کوکو» خطاب می کنند؟ در این مقاله درباره زندگی نامه طراح فرانسوی و میراث او بر دنیای مد صحبت می کنیم.

سرآغاز یک صاحب سبک

گابریل بونور شانل (Gabrielle Bonheur Chanel) ملقب به «کوکو شانل» طراح مد و تاجر فرانسوی بنیان گذار برند پرآوازه ی شانل بود. برندی که هنوز هم یکی از قدرتمندترین نام های تجاری این عرصه به شمار می رود.

کوکو شانل در ۱۹ آگوست ۱۸۸۳ در منطقه ی سامیور (Saumur) فرانسه به دنیا آمد و برای طراحی های منحصر به فردش آوازه ی جهانی پیدا کرد. شانل کودکی خود را در پرورشگاه شروع کرد و همانجا نیز دوخت و دوز را فراگرفت. قبل از افتتاح اولین فروشگاه لباس خود در سال ۱۹۱۰، پیشینه ی کوتاهی از خوانندگی را در کارنامه ی خود به ثبت رسانید. در دهه ی ۱۹۲۰ اولین عطر (غلظت بالا) و لباس برند شال را عرضه کرد. لباس های ساخت شانل بر این اصل استوار بود که بهترین تطبیق را با خانم ها داشته باشد. وی در ۱۰ ژانویه ۱۹۷۱ درگذشت.

برخلاف شهرت ستاره گونه ی شانل، دوران نوجوانی وی به خوبی پیش نرفت. پس از مرگ مادر، پدر دستفروشش گابریل را به یتیم خانه سپرد و همانجا بود که توسط راهبه ها هنر بافتن و خیاطی را فراگرفت. لقب جذاب وی اما از جای دیگری نشئت می گیرد. در فراز و نشیب زندگی شانل، خوانندگی نیز رنگ روشنی دارد. او قبل از ورود به عرصه ی طراحی لباس به عنوان خواننده در کلاب شهرهای های ویشی و مولن فرانسه مشغول فعالیت بود. جایی که لقب کوکو (Coco) را به وی اعطا کرده بودند و هنوز هم به همین لقب خطاب می شود. برخی می گویند این لقب برگرفته از یکی از آهنگ های شانل بوده است. اما خود شانل ادعا کرده است که این لقب کوتاه شده ی «cocotte» به معنای «زن تمام عیار» در فرانسوی است.

زندگی حرفه ای

در سن ۲۰ سالگی پیشنهاد اتیِن بالسان (Etienne Balsan) را مبنی بر تأسیس یک کارگاه کلاه دوزی قبول کرد. چندی نگذشت که شانل همکار جدید و البته ثروتمندتری به نام آرتور کپل (Arthur Capel) پیدا کرد. هردوی این افراد نقش به سزایی در شروع اولیه و سرمایه گذاری روی هنر شانل ایفا کردند. شانل اولین فروشگاه خود را سال ۱۹۱۰ در منطقه ی «رو کابون» پاریس افتتاح کرد و به فروش کلاه مشغول شد. سپس وی شروع به تأسیس فروشگاه های بعدی خود در کمیون (تقسیمات کشور فرانسه مشابه بخش در ایران) دوویل و شهر بیاریتز نمود و فعالیت در عرصه ی لباس را شروع کرد.

اولین موفقیت او با لباسی شروع شد که در یک روز سرد بافته شد. وقتی تعداد زیادی از مردم از وی در خصوص لباس زیبایی که بر تن داشت سؤال کردند، شانل به این نتیجه رسید که برای آنها نیز این لباس را بدوزد. شانل در این خصوص به پل موران، نویسنده ی وقت فرانسوی می گوید:

هوای دوویل (Deauville) واقعاً سرد بود و بخش زیادی از موفقیت من به بافت آن لباس برمی گردد. همان لباسی که برای مقابله با هوای سوزناک آنجا به تن کرده بودم.

تاثیرات کوکو شانل بر مد جهان

کوکو شانل با لباس هایی پا به عرصه ی مد گذاشت که هنوز هم آوازه ی آن ها در سراسر جهان به گوش می رسد. یکی از تاثیر هایی که شانل بر عرصه ی مد آن زمان وارد ساخت پیراهن کوتاه مشکی (Little black dress) بود. شانل با الهام گرفتن از رنگ مشکی، به همگی ثابت کرد که چگونه می توان با رنگی که برای مراسم ختم مورد استفاده قرار می گیرد، طرحی باشکوه بنیان نهاد. بلوز و دامن و به خصوص پیراهن کوتاه مشکی  وی به محض عرضه، همه گیر شدند. این طرح ناب، از اولین قدم های انقلابی در متفاوت شدن ظاهر مجلل زنان به شمار می رود. امروزه، پیراهن های مشکی الهام گرفته از طرح اولیه شانل به راحتی در دسترس مردم قرار دارند.

یکی از مهمترین خصوصیات لباس های شانل در طراحی ساده و عنصر زنانگی بالای آن هاست. شاید به سختی بتوان یک لباس یا هر چیز دیگری را در عین سادگی مجلل و باشکوه نشان داد. اما شانل به خوبی از پس این مهم برآمد. لوازم جانبی مد و زیورآلات شانل هم در کنار لباس های او از محبوبیت بالایی برخوردار بود که رشته های گردنبند مروارید، یکی از شاخص ترین آنها به شمار می رفت. رشته های مروارید الهام گرفته از طرح بنیادین شانل، همچنان جایگاه خاصی در دسته بندی اکسسوری مد دارند.

عطر شماره ۵ کوکو شانل

دهه ی ۱۹۲۰ سرآغاز رونق اقتصادی شانل بود. اولین سری از عطر های کوکو شانل به نام شانل شماره ۵ عرضه کرد. این عطر، اولین عطری بود که با نام یک طراح ساخته می شد. جمله ای که شانل در این مورد گفته بود به این صورت است:

عطر ماده ای نامرئی، فراموش نشدنی و بی نظیر است. عطر ورود شما را از پیش خبر داده و حضورتان را پس از فراق ماندگار می کند.

کت و دامن پیشگام

کت و دامن هایی که امروزه در فروشگاه ها می بینیم، شاید به نظر ما لباسی معمولی برسند. اما در دوران شانل ابتکاری انقلابی به حساب می آیند. در دورانی که زنان به پوشیدن دامن های بزرگ و پف دار عادت داشتند، این نوع لباس تهیه شده از پارچه فاستونی، با دامن کوتاه و بالاتنه ی بدون یقه تزئین شده با نوار و دکمه‌های طلایی، جیب‌های وصله شده و یک زنجیر طلایی که در حاشیه دوخته شده بود و از شانه‌ها آویزان بود؛ به نشانه و نماد نسل جدید بدل شد. یکی از معروف ترین لوازم جانبی شانل نیز رشته های مروارید وی بودند. طراحی وی انقلابی در صنعت مد آن زمان به وجود آورد و با شاخصه های وام گرفته از مد مردانه و به چالش کشیدن محدودیت های آن زمان در دل بیشتر اقشار جامعه جای خود را باز کرد. به کمک سبک طراحی وی، خانم ها از کرست های تنگ و عذاب آور آن زمان رها شدند و سبکی نو را امتحان کردند.

شانل چهره ای محبوب در دنیای هنر و ادب به شمار می رفت. در آن زمان لباس های او برای شرکت رقص باله «باله روس» و فیلمهای به نامی همچون اُرفیوس (Orpheus) به کارگردانی ژان کوکتو مورد استفاده قرار می گرفتند. در میان دوستان نزدیک وی اسامی بزرگی همچون پابلو پیکاسو (هنرمند اسپانیایی) به چشم می خورد. شانل در یک برهه ی زمانی نیز رابطه ی عاطفی با ایگور استراوینسکی (آهنگساز روسی) داشت.

زندگی خصوصی شانل و چالش های جنگ جهانی دوم

رکود اقتصادی دهه ی ۱۹۳۰ تأثیر منفی بر شرکت شانل گذاشت. اما وقوع جنگ جهانی اول بود که به تعطیلی کسب و کار وی انجامید. شانل مغازه های خود را تعطیل نمود. در طول اشغال فرانسه توسط آلمان، شانل با یک افسر آلمانی به نام هانس گونتر وون دینکلیج ارتباط عاطفی برقرار کرد و افسر آلمانی اجازه ی اقامت در آپارتمان وی واقع در هتل ریتز را پیدا کرد.

پس از اتمام جنگ جهانی، شانل در خصوص رابطه ی خود با افسر آلمانی مورد بازجویی قرار گرفت. اما از اتهام تبادل اطلاعات و خیانت تبرئه شد. برخی بر این باورند که وینستون چرچیل در پشت ماجرای رابطه ی شانل با وون دینکلیج بوده است. شانل از این اتهام تبرئه شد اما تبعاتی نیز برای وی داشت و برخی هنوز هم وی را به خیانت علیه فرانسه متهم می کنند. وی چند سال را به شیوه ای تبعید گونه در سویس به سر برد و همچنین برهه ی زمانی را نیز در دهکده ای در رکبورن فرانسه گذراند. شانل در سن ۷۰ سالگی دوباره به عرصه ی مد بازگشت و با وجود انتقاداتی که از وی می شد دوباره سیطره ی خود را بر دنیای مد گسترش داد.

میراث طراحی ماندگار

در سال ۱۹۶۹ موزیکال «کوکو» بر اساس زندگینامه  شانل کوکو و با هنرمندی کاترین هپبورن ساخته و پرداخته شد. کوکو شانل در ژانویه ۱۹۷۱ در آپارتمان خود واقع در هتل ریتز درگذشت و هیچ گاه ازدواج نکرد. شانل یک بار در این خصوص اظهار کرده بود که:

من هیچ گاه نمی خواهم باری بیش از یک پرنده ی کوچک بر دوش هیچ مردی داشته باشم.

از سال ۱۹۸۳ تا به امروز کارل لاگرفلد طراح افسانه ای، میراث او را ادامه داده و حیات دوباره ای در شریان های شانل دمید. امروزه نیز برند شانل به صورت خصوصی توسط خانواده ی ورکهایمر اداره می شود و با فروش صدها میلیون لباس در سال همچنان به تاخت و تاز خود در عرصه مد و لباس ادامه می دهد.